Tiểu đường là một bệnh lý chuyển hóa mạn tính, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể - và khuôn mặt, với những thay đổi rõ rệt, là một trong những nơi đầu tiên phản ánh sự mất cân bằng nội môi. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng cảnh báo về tình trạng tiểu đường hoặc biến chứng liên quan.
1. Sưng quanh mắt
Nếu thức dậy với đôi mắt sưng húp dù ngủ đủ giấc, bạn nên nghĩ đến bệnh thận đái tháo đường.
Sưng quanh mắt, đặc biệt là vào buổi sáng, có thể là dấu hiệu của tổn thương thận - một biến chứng thường gặp ở người mắc tiểu đường type 2. Khi chức năng lọc của thận suy yếu do glucose máu tăng cao kéo dài, cơ thể tích nước gây phù nề, dễ thấy nhất ở vùng mặt.
Theo Mayo Clinic, phù quanh mắt là dấu hiệu sớm của bệnh thận đái tháo đường, dù không đặc hiệu nhưng rất đáng chú ý khi đi kèm các triệu chứng toàn thân khác như mệt mỏi và tiểu nhiều về đêm.
2. Tóc mỏng và da đầu nhờn
Rối loạn nội tiết trong tiểu đường ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn và chu kỳ phát triển tóc. Tóc trở nên mảnh, dễ gãy rụng, trong khi da đầu lại tiết nhiều dầu.
Theo một nghiên cứu đăng trên International Journal of Trichology (2021), bệnh nhân tiểu đường thường gặp tình trạng rụng tóc kiểu telogen effluvium, do stress oxy hóa và giảm tuần hoàn máu ở da đầu. Insulin không hiệu quả làm giảm hấp thu dinh dưỡng vào nang tóc, gây ra tóc mỏng và rụng lan tỏa.
Bác sĩ da liễu người Mỹ Dr. Joshua Zeichner cho biết: "Tình trạng kháng insulin và lượng đường huyết cao có thể làm rối loạn cân bằng nội tiết và đẩy nhanh quá trình rụng tóc, đặc biệt là ở phụ nữ mắc tiểu đường type 2".
3. Mụn khắp mặt
Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng mụn trên da là lượng insulin trong máu cao.
Lượng insulin cao trong máu (do kháng insulin) kích thích các tuyến dầu hoạt động mạnh mẽ, dẫn đến mụn trứng cá lan rộng, đặc biệt ở cằm, má và trán. Đồng thời, hệ miễn dịch suy yếu khiến mụn khó lành và dễ viêm hơn.
Một nghiên cứu từ Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology (2019) chỉ ra rằng, hormone insulin kích thích androgen, từ đó làm tăng tiết bã nhờn, gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn.
4. Bệnh gai đen
Đây là biểu hiện rõ ràng nhất của tình trạng kháng insulin, thường gặp ở người béo phì hoặc mắc tiểu đường type 2. Vùng da cổ, gáy, hai bên má hoặc viền trán xuất hiện các mảng da sẫm màu, thô ráp, nhăn nheo. Theo bác sĩ Dr. Michael Lin, chuyên gia nội tiết tại California, bệnh gai đen không chỉ là một tình trạng da liễu mà nó còn là dấu hiệu trực tiếp của tình trạng kháng insulin và là yếu tố dự báo bệnh tiểu đường type 2.
Nghiên cứu công bố trên American Journal of Dermatology cũng nhấn mạnh mối liên hệ chặt chẽ giữa sự hiện diện của bệnh gai đen và mức insulin fasting tăng cao.
5. Khô miệng
Khô miệng, thèm uống nước liên tục là dấu hiệu sớm của việc kiểm soát đường huyết kém.
Khô miệng là triệu chứng phổ biến ở người bệnh tiểu đường, do mất nước và tổn thương tuyến nước bọt. Ngoài cảm giác khó chịu, tình trạng này còn làm tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu và hôi miệng.
Theo Hiệp hội Nha khoa Mỹ (ADA), người mắc đái tháo đường có nguy cơ cao mắc viêm lợi và mất răng vì lượng đường cao trong nước bọt tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Bác sĩ Dr. Maria Emanuel Ryan, Chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Nha khoa Mỹ, nhận định: "Khô miệng không chỉ đơn thuần là cảm giác khó chịu. Đây thường là dấu hiệu sớm của việc kiểm soát đường huyết kém và rối loạn chức năng tuyến nước bọt ở người mắc tiểu đường".
6. Các đốm sạm trên mặt
Sự xuất hiện của các đốm sẫm màu, tròn nhỏ ở má hoặc trán có thể là biểu hiện của rối loạn mạch máu nhỏ dưới da - hậu quả của tăng đường huyết kéo dài. Dù không đau hay ngứa, các đốm này thường xuất hiện đối xứng và lan rộng theo thời gian.
Tạp chí Dermatologic Clinics (2020) gọi hiện tượng này là "diabetic dermopathy" (chứng tổn thương da do tiểu đường), chiếm đến 50% các vấn đề da liễu ở bệnh nhân tiểu đường. Nguyên nhân được cho là do tổn thương vi mạch và giảm oxy cung cấp cho mô da.
Vienne (Theo Mayo Clinic, Health)
