Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của cơ thể. Gan lọc độc tố khỏi máu, hỗ trợ tiêu hóa bằng cách sản xuất mật và giúp phân hủy chất béo. Gan cũng lưu trữ các chất dinh dưỡng thiết yếu như vitamin và khoáng chất, chuyển hóa glucose dư thừa thành glycogen để tạo năng lượng, điều chỉnh lượng đường huyết. Gan còn chuyển hóa thuốc, xử lý rượu và hỗ trợ đông máu bằng cách sản xuất protein. Gan cũng hỗ trợ khả năng miễn dịch bằng cách loại bỏ vi khuẩn khỏi máu.
Với hơn 500 chức năng, gan rất cần thiết cho quá trình trao đổi chất, thải độc và duy trì sự cân bằng bên trong cơ thể nói chung. Vì thế, gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất của con người.
Mặc dù thực phẩm bổ sung có thể tăng cường sức khỏe theo nhiều cách, việc lạm dụng một số loại thực phẩm bổ sung có thể phản tác dụng, đặc biệt là khi nói đến gan. Dưới đây là một số loại thực phẩm bổ sung phổ biến có thể gây hại cho cơ quan này nếu tiêu thụ không đúng cách.
Vitamin A
Vitamin A rất tốt cho thị lực, làn da và hệ thống miễn dịch. Nhưng có một điều đáng lưu ý là nó tan trong chất béo, đồng nghĩa được lưu trữ trong cơ thể (khác với các vitamin tan trong nước bị đào thải ra ngoài). Uống quá nhiều vitamin A theo thời gian có thể dẫn đến ngộ độc, còn gọi là tăng vitamin A.
Tình trạng này có thể gây tổn thương gan, đau đầu, đau xương và buồn nôn. Nếu bạn đã nhận được một lượng vitamin khá từ thực phẩm (như sữa, gan hoặc trứng), hãy hạn chế dùng chất bổ sung.
Chiết xuất trà xanh
Trà xanh là một loại thuốc giải độc lành mạnh. Nhưng chiết xuất trà xanh cô đặc lại là một câu chuyện khác. Có trong nhiều loại thực phẩm bổ sung giảm cân và "đốt cháy chất béo", chiết xuất trà xanh ở liều cao liên quan đến tổn thương gan.
Catechin (các hợp chất hoạt tính) có thể trở nên độc hại khi chúng được cô đặc, đặc biệt là dùng khi bụng đói. Các triệu chứng tổn thương gan liên quan đến chiết xuất trà xanh bao gồm nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi và đau ở vùng bụng trên bên phải.
Vitamin B3
Vitamin B3, hay niacin, thường được sử dụng để kiểm soát mức cholesterol, nhưng dùng liều cao - đặc biệt là trên 500 mg mỗi ngày - có thể gây căng thẳng cho gan. Mặc dù cơ thể cần niacin để hoạt động tốt, quá nhiều chất này có thể dẫn đến tăng men gan, viêm gan và trong trường hợp nghiêm trọng là suy gan. Đồ uống tăng lực và thực phẩm bổ sung đôi khi âm thầm đưa vào cơ thể nhiều niacin hơn bạn nhận ra. Vì vậy, nếu đang dùng thực phẩm bổ sung, bạn có thể vô tình nạp loại hợp chất này vào cơ thể.
Sắt
Sắt rất quan trọng đối với năng lượng và ngăn ngừa thiếu máu, nhưng sắt dư thừa lại gây hại cho gan. Không giống một số chất dinh dưỡng khác, cơ thể bạn không có cách dễ dàng để đào thải sắt dư thừa. Theo thời gian, nồng độ cao có thể gây ra tình trạng nhiễm sắc tố sắt, dẫn đến sẹo gan, xơ gan và thậm chí là ung thư gan. Trừ khi bạn được chẩn đoán bị thiếu sắt, tốt nhất là không nên tự bổ sung.
Thực phẩm bổ sung trong thể hình
Một số sản phẩm trong thể hình không kê đơn chứa steroid đồng hóa ẩn hoặc các chất có tác dụng tương tự. Những chất này có thể cực kỳ hại cho gan, dẫn đến nhiều tình trạng như ứ mật, khiến dòng mật từ gan chảy chậm lại hoặc ngừng hẳn. Những chất này không phải lúc nào cũng được dán nhãn rõ ràng, vì vậy nếu bạn đang sử dụng thực phẩm bổ sung tăng cơ, hãy đảm bảo chúng đến từ các nguồn đáng tin cậy.
Lô hội (Nha đam)
Lô hội nếu được bôi ngoài da rất tuyệt vời để xử lý tình trạng cháy nắng. Nhưng ăn lô hội, đặc biệt là ở liều lượng cao hoặc dưới dạng chiết xuất toàn bộ từ lá, có thể gây ra vấn đề. Một số hợp chất trong lô hội có thể gây độc cho gan và thậm chí có liên quan đến ung thư trong các nghiên cứu trên động vật.
Thực phẩm bổ sung curcumin
Nghệ chứa curcumin, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng thực phẩm bổ sung curcumin liều cao có liên quan đến các trường hợp hiếm gặp về độc tính ở gan. Dạng thực phẩm bổ sung cô đặc hơn nhiều so với gia vị mà bạn nấu. Nếu đang dùng viên nang nghệ song song ăn thực phẩm giàu nghệ, hãy chú ý đến liều lượng và cách cơ thể bạn phản ứng.
Các dấu hiệu ban đầu của bệnh gan
Các dấu hiệu ban đầu của bệnh gan có thể rất khó phát hiện nhưng rất quan trọng. Các triệu chứng phổ biến bao gồm mệt mỏi, suy nhược và sụt cân không rõ nguyên nhân. Bạn có thể nhận thấy chán ăn, buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng, đặc biệt ở phía trên bên phải. Vàng da và mắt, nước tiểu sẫm màu và phân nhạt màu là những dấu hiệu cảnh báo điển hình. Da ngứa, dễ bầm tím và sưng ở chân hoặc bụng cũng có thể xuất hiện. Một số người bị lú lẫn hoặc khó tập trung. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, điều cần thiết là phải đi khám bác sĩ sớm, do bệnh gan có thể được kiểm soát tốt hơn khi phát hiện ở giai đoạn đầu.
Hướng Dương (Theo TOI)
