Tuổi dậy thì là giai đoạn phát triển quan trọng, khi cơ thể trải qua những thay đổi mạnh mẽ về thể chất, tinh thần và sinh lý.
BS.CKI Đoàn Minh Yên Hà, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết hệ thống nội tiết (điều hòa hoạt động của các hormone) ở trẻ dậy thì nhạy cảm. Nếu trẻ có những thói quen xấu dễ gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe ngắn hạn và dài hạn.
Bác sĩ Hà chỉ ra một số thói quen không tốt cho trẻ dậy thì dưới đây.
Ăn uống không lành mạnh: Ăn thực phẩm chứa nhiều đường, dầu mỡ hay chất bảo quản như đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas, snack... làm tăng nguy cơ béo phì, mất cân bằng hormone leptin điều chỉnh cảm giác no hay hormone insulin kiểm soát đường huyết. Cơ thể không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, dẫn đến thiếu hụt các chất như vitamin D, kẽm, omega-3 cũng có thể khiến hormone mất cân bằng, gây ra các vấn đề rối loạn kinh nguyệt ở nữ hoặc giảm testosterone ở nam.
Thức ăn nhanh chứa nhiều đường, chất béo bão hòa. Ảnh: Tuyết Trinh
Lối sống ít vận động: Thói quen ngồi nhiều, sử dụng điện thoại hoặc máy tính trong thời gian dài, lười vận động không tốt cho trẻ. Trẻ dậy thì không vận động đủ có nguy cơ cao tích tụ mỡ thừa, làm rối loạn hormone liên quan đến chuyển hóa, tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa như béo phì; tiểu đường.
Ngủ không đủ giấc: Theo bác sĩ Hà, thanh thiếu niên cần ngủ 8-10 giờ mỗi đêm để hệ nội tiết hoạt động hiệu quả. Thức quá khuya, ngủ không đủ giấc làm suy giảm hormone điều hòa giấc ngủ melatonin, đồng thời tăng nồng độ cortisol, ảnh hưởng hormone tăng trưởng, leptin. Từ đó, cơ thể chậm phát triển thể chất, ảnh hưởng tiêu cực tới tâm lý, tăng nguy cơ lo âu, trầm cảm, béo phì, rối loạn cảm giác thèm ăn...
Stress kéo dài và áp lực tâm lý: Trẻ ở độ tuổi dậy thì có thể bị căng thẳng trong việc học. Stress trong thời gian dài khiến tuyến thượng thận sản xuất nhiều cortisol hơn bình thường, gây rối loạn các hormone khác như estrogen, testosterone và insulin. Không kiểm soát căng thẳng có thể dẫn đến các rối loạn như kinh nguyệt không đều, giảm năng lượng hoặc các vấn đề về da như mụn trứng cá, do hormone androgen bị mất cân bằng.
Sử dụng mỹ phẩm không an toàn: Tuổi dậy thì cũng là giai đoạn trẻ bắt đầu quan tâm đến vẻ ngoài và sử dụng sản phẩm chăm sóc cơ thể. Bác sĩ Hà lưu ý các sản phẩm mỹ phẩm không rõ thành phần, nguồn gốc có thể chứa các chất gây rối loạn nội tiết (EDCs). Các hóa chất này bắt chước hoạt động của hormone tự nhiên, dễ dẫn đến rối loạn, tăng nguy cơ mắc bệnh lý như ung thư, vô sinh sau này.
Tuyết Trinh
| Độc giả đặt câu hỏi bệnh nội tiết tại đây để bác sĩ giải đáp |
