Khói than chứa nhiều thành phần độc hại như cacbon monoxit (CO), CO2, nitơ oxit (NOx) và một số chất khác như lưu huỳnh oxit (SOx), muội than, hydrocacbon chưa cháy hết (CnHm), fomandehit (HCHO)... Các chất này khi tỏa ra trong không khí sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Bộ Quốc phòng, cho biết CO là kẻ sát nhân thầm lặng, không màu, không mùi, không vị và khó phát hiện. Ở mức độ nhẹ, người bệnh bị đau đầu, buồn nôn, nôn ói, hoa mắt, khó thở. Ngạt khí CO để lại các di chứng như giảm trí nhớ, giảm tập trung, cơ mặt liệt, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, tay chân cứng và run, liệt nửa người...
Ngộ độc khí CO là một trong những nguyên nhân gây tử vong ở người ngạt khói. Vào mùa lạnh, nhu cầu đốt than để sưởi ấm tăng lên, số ca nhập viện vì ngộ độc khí CO cũng tăng theo. CO khuếch tán nhanh qua phế nang, qua màng mao mạch của phổi vào máu, cạnh tranh với oxy, dẫn tới nhân Heme trong hồng cầu không gắn với oxy được nữa. Biểu hiện ngộ độc khí CO bao gồm đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, thay đổi tri giác, co giật, hôn mê. Nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời, có thể dẫn đến tử vong.
Người hít phải lượng lớn khí CO có thể bất tỉnh và tử vong rất nhanh, đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người già mắc bệnh tim, phổi mạn tính. 40% số người bị ngạt khí CO gặp các di chứng như giảm trí nhớ, liệt cơ mặt, liệt nửa người, vận động bất thường...
Như trường hợp người đàn ông 53 tuổi bị ngạt, tử vong, còn người vợ 50 tuổi nguy kịch, cấp cứu tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Thủy, Phú Thọ, hồi đầu năm. Người nhà cho biết khi mở cửa phát hiện cả hai hôn mê, bên cạnh là chậu than hoa đã cháy rụi. Cơ quan chức năng nhận định nguyên nhân có thể do họ ngạt khí khi đốt than sưởi.
Bác sĩ khuyến cáo tuyệt đối không đốt củi sưởi ấm hoặc nấu nướng trong không gian kín vì phản ứng đốt cháy trong điều kiện thiếu oxy sẽ hình thành khí CO ngày càng nhiều. Khí CO vào cơ thể sẽ cướp oxy trong máu, làm nạn nhân đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn và lịm dần theo thời gian.
Sưởi ấm bằng than nguy hiểm hơn với người già và trẻ nhỏ, những người hệ hô hấp yếu, sức đề kháng kém. Đặt than trong nhà, phòng để sưởi cũng có thể gây hỏa hoạn, bỏng do cháy quần áo, chăn đệm.
Khi nghi ngờ nạn nhân có tiếp xúc với khí CO như lò sưởi, bếp than, cần làm thông thoáng không khí trước khi đi vào vùng nhiễm độc. Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi nguy hiểm, đề phòng khả năng nổ của không khí giàu CO.
Thùy An
